Mijn zoektocht naar bijdrage van AI aan inclusieve werkvloer. Deel 2: Hoe technologie ons kan helpen (of tegenwerken)

In mijn vorige blog deelde ik hoe AI kan bijdragen aan een inclusievere werkplek. Ik besloot verder te onderzoeken hoe AI daadwerkelijk kan worden ingezet om ongelijkheid te verminderen en organisaties te helpen een eerlijkere werkvloer te creëren. Maar zoals bij elke technologische vooruitgang, schuilt er ook een risico: als we niet opletten, kan AI onbewuste vooroordelen versterken in plaats van doorbreken. Daarom kijk ik in dit tweede deel kritisch naar de schaduwkant van AI en hoe we de technologie kunnen inzetten om inclusie echt te bevorderen.

AI: Een gamechanger met een risico

Kunstmatige intelligentie is niet nieuw. De eerste AI-modellen ontstonden al in de jaren 50, toen wetenschappers droomden van machines die menselijke intelligentie konden nabootsen. Sindsdien heeft AI zich razendsnel ontwikkeld en is het steeds vaker onderdeel van ons dagelijks leven: van spraakassistenten tot gezichtsherkenning en geautomatiseerde besluitvorming op de werkvloer. Wat AI zo krachtig maakt, is de snelheid en schaal waarop het beslissingen kan nemen. Maar dat is ook precies waar het gevaar schuilt. Want als AI leert van een wereld waarin ongelijkheid en vooroordelen bestaan, neemt het die automatisch over en vergroot het ze soms zelfs.

Hier zijn een paar manieren waarop AI onbedoeld discriminatie op de werkvloer in stand kan houden:

• Bias in werving en selectie: AI-modellen die worden getraind op historische data nemen onbewust oude patronen over. Denk aan Amazon’s mislukte recruitmenttool die vrouwen benadeelde bij sollicitaties.

• Vertekende prestatiebeoordelingen: AI-tools die productiviteit meten, kunnen werknemers benadelen die minder zichtbaar zijn, zoals thuiswerkers, of functies hebben waarin impact niet eenvoudig te kwantificeren is.

• Onbedoelde uitsluiting: AI-systemen kunnen ‘neutrale’ factoren zoals postcodes of taalgebruik als indicatoren gebruiken, wat in werkelijkheid bepaalde groepen benadeelt. Zo kunnen kandidaten worden uitgesloten zonder dat dit expliciet zo bedoeld is.

AI-regulering: Een stap in de goede richting

Omdat AI steeds vaker wordt ingezet voor cruciale beslissingen, van wie wordt aangenomen tot wie promotie krijgt, groeit de roep om regelgeving. De Europese Unie heeft met de AI Act (2024/1689) een van de strengste wetten op het gebied van AI aangenomen. Hierin worden AI-systemen die in HR-processen worden gebruikt als hoog-risico beschouwd. Dat betekent dat bedrijven moeten voldoen aan strengere transparantie-eisen en hun AI-modellen moeten toetsen op bias.

Op papier klinkt dit als een belangrijke stap. Maar laten we kritisch blijven. Wetgeving loopt altijd achter op technologie. Bovendien blijft AI een ‘black box’ voor veel organisaties: ze gebruiken tools zonder echt te begrijpen hoe beslissingen tot stand komen. Daarom is alleen regelgeving niet genoeg. Bedrijven moeten zelf verantwoordelijkheid nemen om AI eerlijk en ethisch in te zetten.

Hoe zetten we AI slim en inclusief in?

• Bias audits als standaard: Bedrijven moeten regelmatig AI-systemen controleren op vooringenomenheid en werken met diverse datasets.

• Mens en AI samen zorgen voor betere beslissingen: Laat technologie ondersteunen, maar nooit de enige beslisser zijn. Menselijke intuïtie en ethisch besef blijven onmisbaar.

• Transparantie en controle: Werknemers moeten inzicht krijgen in hoe AI-beslissingen tot stand komen en de mogelijkheid hebben om bezwaar te maken bij fouten.

• Bewustwording en training AI is geen magische oplossing, maar een tool die bewuste sturing nodig heeft. HR-professionals en leidinggevenden moeten getraind worden in ethisch AI-gebruik.

Conclusie: AI als katalysator voor inclusie

AI kan een krachtige bondgenoot zijn in het bevorderen van diversiteit en inclusie, maar alleen als we kritisch blijven kijken naar hoe we het inzetten. Door bewust keuzes te maken en verantwoordelijkheid te nemen, zorgen we ervoor dat technologie geen obstakel, maar juist een versneller wordt van een eerlijke werkvloer.

Wil je verder praten over hoe AI en inclusie samenkomen in jouw organisatie? Laten we in gesprek gaan. DIF Training biedt sessies aan over inclusieve AI en de impact ervan op de werkvloer. https://www.dif-training.nl/inzichtsessies